تورمالین
تورمالین یا سنگ هزاررنگ، طیفی از انواع سنگهاست.🔘 واژهٔ «تورمالین» (tourmaline) از فرانسه و انگلیسی به فارسی آمده و دراصل یعنی «سنگِ ترکیبی». ✅ در فارسی «ترومالین» هم میگویند. نویسنده: سید حمید حسنی
موفق یا مؤفق؟
🔹 گاهی میبینیم واژهٔ «موفق» را با همزه بهاصطلاح روی کرسیِ «و» مینویسند (یعنی مؤفق*). 🔹 واژهٔ عربیِ «موفق» همزه ندارد. اسم مفعول از مصدرِ «توفیق» است؛ دقیقاً یعنی توفیقدادهشده (ازسوی خداوند). وقتی با همزه بنویسیم، گویی از «تأفیق» گرفته شدهاست! 🔹 مقایسه کنید با: «مؤثر» و «مؤلف»، که بهترتیب با «تأثیر» و «تألیف» همریشهاند. …
مؤثرنویسی
مؤثرنویسی با سادهنویسی ارتباط دارد. خوانندگانِ نوشتههای ما سلیقهها، جهانبینیها، و تحصیلاتِ یکسان ندارند. نوشتهمان را، تا جای ممکن، همهفهم بنویسیم. وقتی سرگرم نوشتن برای دیگران هستیم، همواره به این بیندیشیم که خواننده مطلبِ ما را بهقصد یادگیری مطالعه میکند. او حتی ممکن است دربارهٔ موضوعِ نوشتهمان هیچ چیز نداند. مقاله باید برای چنین خوانندهای …
هشیار، هوشیار
این دو واژه هممعنیاند اما تلفظشان متفاوت است. در سالهای اخیر، در نوشتار معمولاً به تفاوتِ این دو توجه نمیکنند و هردو را بهناروا بهصورت «هوشیار» مینویسند. 🔸 «هشیار» را /hošyār/ میخوانیم؛🔸 «هوشیار» را /hūšyār/ تلفظ میکنیم. 🔹 شاهد برای «هوشیار»: برگ درختان سبز درنظر هوشیارهر ورقی دفتریست معرفت کردگار (سعدی) 🔹 شاهد برای «هشیار»: …
فیالنفسه یا فینفسه؟
🔹 پاسخ کوتاه: «فینفسه» درست است؛ یعنی بدون «الـ». معنای آن این است: بهخودیِخود.کلمهٔ «فینفسه» ترکیبی عربیست که در فارسی با نقش دستوریِ قیدی بهکار میرود. 🔸 پاسخ نیمهتخصصی (ویژهٔ دانشجویان و علاقهمندان): «فینفسه» (حرف جر + اسم: مجرور + ضمیر متصلِ مذکر) به این دلیل «الـ» ندارد که «نفْس» در این کلمه، بهاصطلاح، مضاف …
کاربردِ «و یا» نادرست نیست
کاربردِ «و یا» نادرست نیست
«لاندا» یا «لامبدا»؛ بالاخره کدام؟
🔹 «لاندا» را ما صد سال پیش از زبان فرانسه (lambda) گرفتهایم. املای انگلیسیاش هم مثل املای فرانسهٔ آن است؛ تنها تلفظشان تفاوت دارد؛ تلفظ انگلیسیاش /læmdə’/ است.✳ لانْدا/ لامْبْدا یازدهمین حرفِ الفبای یونانیست و کاربرد اصلیاش در ریاضیات و فیزیک و نجوم و البته زیستشناسی است. املای یونانی: حرف بزرگ: Λ، کوچک: λ.🔸 درضمن، در دستگاه شمارشِ یونانی، مقدارِ …
فَتاوی
🔹 «فَتاوی» جمعِ مکسر (جمعِ شکستهٔ) «فَتویٰ/ فَتوا» است.🔸 تلفظِ این واژه «فَتاویٖ» /fatāvī/ است و تلفظ و املای آن بهصورتِ «فَتاوا/ فَتاویٰ*» /*fatāvā/ نادرست است.🔺 «فَتاوی» با «عناصِر» و «فلافِل» قابلمقایسه است. نویسنده: سید حمید حسنی
محتوی و محتوا
🔹 شیشهٔ شربتْ محتویِ شربت است.🔸 شربتْ محتوای شیشه است. مثالی دیگر:🔹 این کارتن محتویِ ۲۴ کمپوت است.🔸 محتوای این کارتن ۲۴ کمپوت است. 🔹 «محتوی» یعنی دربردارنده؛🔸 «محتوا» یعنی دربرگرفتهشده. 🖋 رابطهٔ محتوی و محتوا رابطهٔ ظرف و مظروف است. هردو واژه از عربی کلاسیک وارد زبان فارسی شدهاند. املای «محتوا» در اصل «محتویٰ» …