ویرایش

مکاتب، مکاتیب | ممالک، ممالیک

همه می‌دانیم که دو واژهٔ «مکاتب» و «ممالک» به‌ترتیب جمعِ «مکتب» و «مملکت»اند. اما «مکاتیب» جمعِ «مکتوب» است و «ممالیک» جمعِ «مملوک»؛ یعنی «مفاعیلْ» عموماً جمعِ «مفعول» است. نویسنده: سید حمید حسنی

«شانس مجدد» یا «فرصت مجدد»؟

در بعضی رقابت‌ها، کسانی که بازی یا مسابقه را به راه‌یافتگان به مسابقهٔ پایانی باخته‌اند، فرصت می‌یابند تا برای گرفتنِ مدال برنز و کسب مقام سوم با حریفی دیگر مبارزه کنند.به این فرصتِ دوباره به انگلیسی می‌گویند repechage؛ برگرفته از واژهٔ فرانسه: repêchage.در فارسی هم بعضاً «رپشاژ» گفته‌اند. برابرِ معمولِ آن در فارسی «شانس مجدد» …

«شانس مجدد» یا «فرصت مجدد»؟ ادامه »

نشانهٔ «‽»

یکی از نشانه‌های سجاوندی، حاصلِ ترکیبِ «؟» (نشانهٔ پرسش) و «!» (موسوم به نشانهٔ تعجب) است و در بسیاری از زبان‌ها معمولاً آن را به‌شکل «‽» نمایش می‌دهند.🔸 ظاهراً در فارسی، تحت تأثیرِ فرانسه، به آن نشانهٔ «تعجبی-پرسشی» (و گاه، به‌اشتباه، «نقطه‌پرسشی») می‌گویند. نام فارسی را احتمالاً تحت تأثیر نام فرانسوی‌اش، «پوان اکسکلاروگاتیف» (point exclarrogatif)، …

نشانهٔ «‽» ادامه »

«قُدوم» و «اَقدام»

به این جمله توجه فرمایید:«قُدوم مهمانان محترم را گرامی می‌داریم.» 🕯 در جملهٔ یادشده، «قُدوم» دراصل یعنی «قدم‌نهادن به جایی»، «واردشدن به جایی»، «ورود». ✅ در جمله‌هایی نظیر این، گاهی «مَقدَم» نیز می‌گویند و آن هم کاملاً روا و درست است؛ مثلاً در این جمله:«مقدم مهمانان محترم را گرامی می‌داریم.» 🔹 اما گاهی می‌بینیم که …

«قُدوم» و «اَقدام» ادامه »

با این وجود

ترکیبِ «با این وجود» بی‌معنی و نادرست است و با قیاسِ نادرست از «با وجودِ» ساخته شده‌است. به‌جای «با این وجود» بهتر است بنویسیم «با این حال».🔸 بعضی ویراستاران «با این حال» را به‌شکلِ «بااین‌حال» می‌نویسند، چون هویتِ دستوریِ آن قیدِ مرکب است. نویسنده: سید حمید حسنی

تورمالین

تورمالین یا سنگ هزاررنگ، طیفی از انواع سنگ‌هاست.🔘 واژهٔ «تورمالین» (tourmaline) از فرانسه و انگلیسی به فارسی آمده و دراصل یعنی «سنگِ ترکیبی». ✅ در فارسی «ترومالین» هم می‌گویند. نویسنده: سید حمید حسنی

موفق یا مؤفق؟

🔹 گاهی می‌بینیم واژهٔ «موفق» را با همزه به‌اصطلاح روی کرسیِ «و» می‌نویسند (یعنی مؤفق*). 🔹 واژهٔ عربیِ «موفق» همزه ندارد. اسم مفعول از مصدرِ «توفیق» است؛ دقیقاً یعنی توفیق‌داده‌شده (ازسوی خداوند). وقتی با همزه بنویسیم، گویی از «تأفیق» گرفته شده‌است! 🔹 مقایسه کنید با: «مؤثر» و «مؤلف»، که به‌ترتیب با «تأثیر» و «تألیف» هم‌ریشه‌اند. …

موفق یا مؤفق؟ ادامه »

هشیار، هوشیار

این دو واژه هم‌معنی‌اند اما تلفظشان متفاوت است. در سال‌های اخیر، در نوشتار معمولاً به تفاوتِ این دو توجه نمی‌کنند و هردو را به‌ناروا به‌صورت «هوشیار» می‌نویسند. 🔸 «هشیار» را /hošyār/ می‌خوانیم؛🔸 «هوشیار» را /hūšyār/ تلفظ می‌کنیم. 🔹 شاهد برای «هوشیار»: برگ درختان سبز درنظر هوشیارهر ورقی دفتری‌ست معرفت کردگار (سعدی) 🔹 شاهد برای «هشیار»: …

هشیار، هوشیار ادامه »

فی‌النفسه یا فی‌نفسه؟

🔹 پاسخ کوتاه: «فی‌نفسه» درست است؛ یعنی بدون «الـ». معنای آن این است: به‌خودیِ‌خود.کلمهٔ «فی‌نفسه» ترکیبی عربی‌ست که در فارسی با نقش دستوریِ قیدی به‌کار می‌رود. 🔸 پاسخ نیمه‌تخصصی (ویژهٔ دانشجویان و علاقه‌مندان): «فی‌نفسه» (حرف جر + اسم: مجرور + ضمیر متصلِ مذکر) به این دلیل «الـ» ندارد که «نفْس» در این کلمه، به‌اصطلاح، مضاف …

فی‌النفسه یا فی‌نفسه؟ ادامه »

× چگونه می‌توانیم به شما کمک کنیم؟